Đề tài khảo cổ học luôn là thứ thu hút các nhà khảo cổ khắp nơi trên thế giới. Một trong những vùng đất chứa nhiều điều bí ẩn là đồng bằng sông Mê Kông. Tại đây, các nhà khoa học đã tìm ra rất nhiều điều thú vị liên quan đến khảo cổ học. Trong đó phải kể đến nền văn hóa Óc Eo – nền văn hóa đã một thời gắn liền với vùng châu thổ hạ lưu con sông lớn này. Những khám phá về vùng đất này đã được nhắc đến trong bộ sách Khảo cổ học đồng bằng sông Mê Kông. Để tìm hiểu cụ thể hơn, hãy cùng xoverpad đọc bài viết sau đây nhé.
Giới thiệu về bộ sách Khảo cổ học đồng bằng sông Mê Kông
Đã hơn 60 năm kể từ thời điểm nguyên tác tiếng Pháp ra đời do Viện Viễn Đông Bác cổ Pháp (École Française d’Extrême Orient – EFEO) ấn hành vào năm 1959. Bộ sách quý Khảo cổ học đồng bằng sông Mê Kông lần đầu tiên ra mắt độc giả Việt Nam. Bộ sách này bao gồm 4 tập, được NXB Tổng hợp TP.HCM ấn hành.
Bằng nhiều nguồn tài liệu từ Ban Quản lý di tích văn hóa Óc Eo (An Giang) hợp tác với Viện Viễn Đông Bác cổ Pháp, NXB Tổng hợp TP.HCM đã hoàn thành bản thảo tập 2 của bộ sách có tên gọi Văn minh vật chất Óc Eo. Bộ sách có sự tổ chức, biên dịch chu đáo của những tên tuổi: Nguyễn Hữu Giềng; Nguyễn Thị Hiệp; Olivier Tessier để giới thiệu trước đến bạn đọc.
Văn hóa Óc Eo là một vấn đề văn hóa – khoa học lớn. Nó gắn liền với đất nước, con người ở vùng đồng bằng – châu thổ hạ lưu sông Mê Công. Đồng thời nó còn có quan hệ mật thiết với lịch sử Đông Nam Á thời cổ.
Tác giả của bộ sách Khảo cổ học đồng bằng sông Mê Kông
Tác giả của Khảo cổ học đồng bằng sông Mê Kông là Louis Malleret (1901 – 1970). Ông một nhà khảo cổ học tên tuổi, nguyên Giám đốc Viện Viễn Đông Bác cổ Pháp – EFEO. Trong vòng hai thập kỷ cộng tác, tác giả này đã đồng hành rồi giữ vị trí lãnh đạo cao nhất của Viện (từ 1950 – 1956). Louis Malleret đã thực hiện nhiều chương trình khai quật khảo cổ học ở đồng bằng sông Cửu Long từ những năm 1937 – 1944. Đồng thời Louis cũng là người đầu tiên nghiên cứu một cách có hệ thống, đầy đủ về các di chỉ văn hóa Óc Eo.
Có mục đích của việc chọn ra mắt tập 2 bản tiếng Việt theo kiểu “ngược dòng” này thay vì tập 1 theo thứ tự. Trước hết là để độc giả trong nước nói chung và các nhà nghiên cứu nói riêng có cơ hội khám phá văn hóa Óc Eo tường tận hơn qua những nghiên cứu khảo cổ học quan trọng của Louis Malleret. Mục đích thứ hai là để thu thập, công bố tư liệu. Điều này nhằm góp phần vào việc chuẩn bị hồ sơ đề nghị UNESCO công nhận di sản văn hóa thế giới cho quần thể di tích quốc gia đặc biệt Óc Eo – Ba Thê.
Những khám phá về văn hóa Óc Eo
Theo bà Vũ Thị Yến – đại diện NXB Tổng hợp TP.HCM, tập 2 Văn minh vật chất Óc Eo của bộ sách chia làm hai quyển (chính văn và phụ bản). Quyển chính văn dành cho việc khảo sát, khai quật, miêu tả hiện vật và nghiên cứu khảo cổ, gồm ba phần.
Đầu tiên là các hiện vật công cụ lao động, sinh hoạt của cư dân thuộc văn hóa Óc Eo. Chất liệu của chúng được làm bằng đá và xương răng của các loài động vật. Sau đó là chi tiết các hiện vật bằng đất nung. Bao gồm các công cụ được sử dụng trong hoạt động thủ công nghiệp làm gốm, kim hoàn; các loại đồ gốm được sử dụng trong sinh hoạt hằng ngày của cư dân văn hóa Óc Eo. Cuối cùng là những nghiên cứu về kỹ thuật luyện kim đồng và sắt của cư dân cổ. Có cả các hiện vật được làm bằng kim loại như tượng của các vị thần và Phật; nhạc khí; đồ trang sức và các hiện kim của nước ngoài được phát hiện ở các di chỉ Óc Eo.
Phần phụ bản thu hút sự quan tâm của độc giả với những hình ảnh và chú thích về các dụng cụ, di vật thu thập được từ các cuộc khai quật quần thể di chỉ Óc Eo – Ba Thê cùng một số ảnh chụp, ảnh dập độc đáo từ nguồn ảnh tư liệu quý hiếm của Viện Viễn Đông Bác cổ Pháp.
Nhận xét về những khám phá văn hóa Óc Eo
Những phát hiện thú vị trong Khảo cổ học đồng bằng sông Mê Kông cho thấy nguyên Giám đốc Viện Viễn Đông Bác cổ Pháp Louis Malleret đã dày công nghiên cứu một cách toàn diện và chi tiết nhiều phương diện văn hóa của miền Tây sông Hậu. Nghiên cứu này đã giúp hậu sinh nhận diện được các loại hình cổ vật Óc Eo; phương thức sản xuất và ảnh hưởng kỹ thuật. Ngoài ra còn là mối quan hệ giao thoa văn hóa của cư dân Óc Eo với các nền văn minh khác trong khu vực.